Gîya di Dîwana Şêx Ebdurrehmanê Aqtepî da ; Plants in the Divan of Sheikh Abd-el-Rahman Aqtepi ; Şeyh Abdurrahman Aqtepî’nin Divanında Nebat

Şêx Evdirrehman Aqtepî (1842-1910) li navçeya Çinarê ya Amedê hatiye dinyayê. Şêxekî Neqşîbendî-Xalidî bû. Lê di heman demê de muderrîs, lêkolîner û helbestvan bû. Di gelek qadên cuda da berhemên pir girîng nivîsandine. Piranîya berhemên wî bi Erebî ne. Lê du berhemên xwe yên Kurdî/Kurmancî hene. Yek ji wan dîwana wî ye. Navê dîwana wî Dîwana Rûhî ye û bi awayekî klasîk hatiye nivîsandin. Aqtepî di dîwana xwe de teva mijarên cur bi cur bi giranî li ser evîna îlahî sekinîye. Di helbestên xwe yên tesewwufî-evînî de ji remz û nîşaneyan pir îstîfade kiriye. Ev remz bi piranî ji qadên wek ajal, gîya, kesayet û endamên yarê ne. Em ê di vê xebatê de li ser beşa gîyayan bisekinin. Di beşa gîyayan da dar, meywe û kulîlk hene. Ev remz di helbesta klasîk da bi piranî ji bo xweşikîya yarê tên bikar anîn. Aqtepî jî bi heman awayî cih daye şibandinên bi vî rengî. Aqtepî dora 14 heb nîşaneyên gîyayî bi kar anîne. Hinek ji van bi alîyekî tenê, hinek jî bi çend alîyan hatine behskirin. Em ê ji bo her remzekê ku çend wateyên cuda hebin behsa wan bikin û mînakên wek hev ên derbarê wê wateyê li bin bidin. Bi vî awayî nêrîna edebî ya Aqtepî ya li ser gîyayan baştir dê were dîtin û fehmkirin. ; Sheikh Abdurrahman Aktepî (1842-1910) was born in the Çınar district of Diyarbakır. He was a Naqshbandi-Khalidi sheikh. He was also a lecturer, researcher and poet. He has written crucial works in many different fields. Most of his works are in Arabic. However, he has two Kurdish/Kurmanji works. One of them is the Divan. The name of the Divan is “Divan of Ruhi” and it has been written in classical style. Along with different subjects, he has focused more on divine love in his Divan. He has utilized a lot from symbols in his poems themed mysticism and love. These symbols are mostly animals, plants, personality and beauty elements. In this study, we are going to focus on the group of plants. There are trees, fruits and flowers in this group. These symbols are mostly used for lover and for its beauty elements in classical poetry. Aktepi has also ...